Hoe ontwikkelde zich de plattelandsvrouw?

® De 67-jarige Mien Hermans uit Leveroy vóór de foto waarop zij als 17-jarig boerinnetje staat en die gebruikt is voor de omslag van de brochure over de fototentoonstelling.

Hoe ontwikkelde zich de plattelandsvrouw?
” Aanpakken en verder geen nieuws”

NEDERWEERT – Heeft de plattelandsvrouw zich de voorbije honderd jaar staande kunnen houden? En zo ja, hoe? Als je afgaat op de titel van de vrouwenmanifestatie in Nederweert – Viva Femina 2000 – schijnt dat wel los te lopen. Zondag 9 januari worden alle vrouwen die hun blik op de maatschappij en hun leefomgeving willen verruimen, uitgenodigd in de Binnenhof. ‘In het bijzonder ook jonge vrouwen’, zo stelt de organisatie met nadruk.

Centraal die dag staat de reizende fototentoonstelling ‘In schort en overall’, waar plattelandsvrouwen in woord en beeld getuigen van de veranderingen in hun werk gedurende de afgelopen 100 jaar. Enkele maanden geleden werd Mien Hermans, intussen 67 jaar oud, tot haar eigen verbazing uitgenodigd om de eerste expositie in Wageningen te openen. ”Na een oproep voor een brochure en een boekje had ik enkele oude familiefoto’s opgestuurd en die werden bijna allemaal gebruikt. Bovendien kreeg ik dus die uitnodiging, heel leuk allemaal”, zo vertelt ze in haar woning in Leveroy.

De expositie is gemaakt in het kader van het herdenkingsjaar ‘Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid 1898-1998’. Het werk van vrouwen die werkzaam waren in de landbouw en andere sectoren op het platteland, kreeg in het verleden weinig aandacht. Na de oorlog is daar langzaam verandering in gekomen, maar de echte doorbraak kwam pas zo’n 25 jaar geleden.

Gevecht

Iemand die die ontwikkeling van a tot z heeft meegemaakt is de 46-jarige Toos van Gestel uit de omgeving van Breda. Zij trouwde precies 25 jaar geleden met Ad Verkooijen en een jaar later kochten zij een champignonkwekerijtje in Ospel. Zij leenden zonder probleem twee ton van de bank en stortten zich in een avontuur, waarvan zij het op en neer gaande rendement toen niet konden bevroeden. ”Je bent jong en daarover denk je’ niet na. Het was een kwestie van aanpakken en verder geen nieuws. We begonnen met drie cellen champignons, maar gaandeweg bleek datje in deze handel enkel kunt overleven als
je kwantiteit én kwaliteit kunt leveren. In die tijd waren er in Nederland nog zo’n 1200 champignonkwekerijen, maar dat,aantal is nu meer dan gehalveerd.”

Meewerken in het bedrijf is voor Toos nooit een punt geweest. Zij werd moeder van drie zonen en ‘beperkte’ haar werkzaamheden tijdelijk tot het bijhouden van de boekhouding. Maar daarna werd zij weer de ‘vliegende keep’ van vóór die tijd. ”Wij hebben nu twintig man vast in dienst. Bovendien is het een continu gevecht voor een behoorlijke prijs, want iedereen weet dat die in onze sector enorm onder druk staat. Je hebt in Nederland vier, vijf leveranciers en die bepalen de prijs. In feite heb je daar geen invloed op, want je weet hoe het gaat: Albert Heijn wil niet hoger gaan dan die psychologische prijs van 1,99 gulden. Een vol bakje champignons voor weinig geld.”

Maar over haar zeggenschap in het bedrijf is Toos best te spreken. ”Er is altijd waardering geweest voor mijn werk en mijn man stimuleert dat ook. En buiten mijn werk blijf ik actief in het vrouwenwerk, want daar leer je zelf ook van. Zo ben ik voorzitter van de LVB Ospel en zit in het kringbestuur en de commissie Vrouw en Bedrijf. Dat heeft me enorm geholpen ook voor mezelf op te komen. En hoewel ik van huis uit geen agrarische achtergrond heb, vind ik dat ik lang genoeg meedraai om daar een mening over te hebben.”

De kwekerij van Verkooijen, waar wekelijks zo’n 15.000 kilo champignons en oesterzwammen de deur uitgaan, is een continu bedrijf. Toch is er een enkele keer nog wel tijd voor een (korte) vakantie. ”We zijn een weekje naar Schotland geweest en dat vond ik al heel lang. Een weekeinde is voor mij al vakantie. We zouden best wat langer weg kunnen, maar ik geloof niet dat we daar enige behoefte aan hebben.” Enkele dagen geleden is zoon Coen de maatschap komen versterken en wellicht biedt dat enig soelaas voor de vrije tijd van Ad en Toos.

Viva Femina 2000 mét de fototentoonstelling ‘In schort en overall’ is zondag 9 januari van 11.00 tot 17.00 uur in de Pinnenhof, Kapelaniestraat Nederweert. Volksdans, demonstraties en country line dancing maken er deel van uit, evenals een nostalgische show door leden van de LVB Kring Leveroy. Zij laten gebruiken zien die vroeger in zwang waren in de zes ‘levensfasen’: verkering, huwelijk, geboorte/doop/kerk-gang, Boerinnebond/Huis-houdschool, oorlogsjaren en rouwstoet. De entree is gratis en er is koffie en vlaai voor iedereen.

Henny Erkens